یادداشت سیدمحمد سلیمانی
جایگاه واقعی مستند در جشنواره فیلم فجر کجاست؟
اگر قرار است بخش مستند در جشنواره فیلم فجر وجود داشته باشد (که بدون تردید مفید و کاربردی هم خواهد بود) باید برای جدیتر گرفته شدن آن و ایجاد فضا و امکانی برای انتقال تجربه و رفع کاستی ها چارهاندیشی کرد.
به گزارش جهانی پرس از روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، سیدمحمد سلیمانی: جشنواره فیلم فجر از آغازین سال برگزاری آن تاکنون، با همه فراز و فرودهایش مجالی بوده است برای بهتر دیده شدن سینمای ایران با همه کاستیها و نقاط قوتش و ایجاد رقابتی سازنده بین فیلم های منتخب و با نگاهی خوشبینانه جریان سازی در سینما بر اساس آنچه که در پایان ۱۰ روز نمایش آثار به عنوان رای هیات داوران اعلام میشود. جشنواره فیلم فجر ویترینی است برای تماشای حاصل تلاش یک ساله سینماگرانی که آثارشان امکان حضور در یک جشنواره رقابتی را پیدا کردهاند و حالا آثار برگزیده ضمن نمایش در جشنواره ،امکان دیده شدن توسط منتقدان و نویسندگان سینمایی و طیف وسیعی از دیگر مخاطبان سینما را در یک محدوده زمانی مشخص پیدا میکنند. آثار منتخب یک سال سینمای ایران در جشنواره فیلم فجر محک میخورند و راه هموارتری برای برقراری ارتباط با مخاطبانشان پیدا میکنند .حالا سوال این است که آیا جشنواره فیلم فجر صرفاً مکان و مجالی برای نمایش آثار داستانی بلند است یا دیگر آثار سینمایی مانند فیلمهای داستانی کوتاه و مستندهای بلند ، کوتاه و میان مدت هم باید از این امکان فراهم شده برای بهتر دیده شدن و در معرض دید و قضاوت قرار گرفتن بهره ببرند.
اگر قرار است جشنواره فیلم فجر آینه تمام نمای مختصات یک سال سینمای ایران باشد، باید منتخبی از سینمای مستند ایران هم که طی سالهای اخیر مخاطبان بسیاری هم پیدا کرده است، مجالی برای حضور جدیتر در این مهم ترین رویداد سینمایی ایران داشته باشد .حضوری حتی فراتر از آنچه که اکنون در قالب نمایش چند مستند و اهدای سیمرغ بلورین مشاهده میشود .اینکه سینمای مستند امکان مهم و ارزشمندی مانند جشنواره بین المللی فیلم مستند ایران «سینما حقیقت» را در اختیار دارد ،امتیاز کمی نیست و خوشبختانه در چند سال اخیر شاهد جریان سازیهای موفق این جشنواره در عرصه سینمای مستند بودهایم که نمیتوان نادیدهاش گرفت .اما به نظر میرسد سینمای مستند با توجه به طیف وسیع مخاطبانش و اینکه مدتی است امکان اکران عمومی و جذب مخاطبان بیشتر را هم یافته است باید بتواند در جشنواره فیلم فجر به عنوان رویدادی مهم و پرمخاطب هم جایگاه موثرتری داشته باشد.
نمایش فیلمهای مستند در جشنواره فیلم فجر معمولاً به گونهای برنامهریزی میشود که بیشتر به عنوان بخش جنبی به آن نگاه شده و همزمانی نمایش مستندها با فیلمهای بلند باعث میشود که مستندهای برگزیده راه یافته به فجر امکان دیده شدن را از دست بدهند و این شائبه را نزد مستندسازان ایجاد کند که فیلم مستند صرفا برای رفع تکلیف و پرو پیمان کردن جدول نمایش جشنواره فیلم فجر نمایش داده شده و سیمرغ میگیرد. این در حالی است که میتوان با ایجاد جذابیتهایی در برنامه نمایش فیلمهای مستند مثل نمایش آن ها در ساعات پرمخاطب تر جشنواره و برپایی جلسات نقد و بررسی و آسیب شناسی و غیره،فیلم مستند را هم به یک برنامه جذاب و پرمخاطب در برنامههای جشنواره فیلم فجر تبدیل کرد .بدون تردید علاقه مندان سینمای مستند اگر با برنامههای حساب شده و دقیق که تداخل چندانی با دیگر برنامههای جشنواره و به ویژه نمایش فیلمهای داستانی نداشته باشند مواجه شوند، بخش نمایش فیلم مستند در جشنواره فیلم فجر را هم به یکی از بخشهای پرمخاطب و موثر جشنواره تبدیل خواهند کرد.
به هر روی اگر قرار است بخش فیلم مستند در جشنواره فیلم فجر وجود داشته باشد - که بدون تردید مفید و کاربردی هم خواهد بود - باید برای جدی تر گرفته شدن آن و ایجاد فضا و امکانی برای انتقال تجربه و رفع کاستی ها چاره اندیشی کرد.حذف بخش مستند از جشنواره فیلم فجر فقط پاک کردن صورت مساله است ، بی آنکه بتوانیم جایگزینی مناسب برای آن بیابیم .بنابراین به احترام فیلم مستند و مستندسازان که سالهاست بخش مهمی از بار انتقال فرهنگ و روشنگری را در عرصه هنر بر دوش دارند و هنوز هم با وجود برپایی جشنواره ای مستقل برای فیلم مستند و ایجاد امکان نمایش عمومی برای برخی مستندها ، مجال چندانی برای نمایش آثار خود ندارند،نمایش فیلم مستند در جشنواره فیلم فجر را به یکی از بخشهای اصلی آن تبدیل کنیم و همه هدف جشنواره صرفاً نمایش چند فیلم مستند و در نهایت اهدای یک سیمرغ بلورین نباشد و با طراحی برنامههای جنبی نو و هدفمند در عرصه فیلم مستند ، آنچه را که شایسته جایگاه و شأن مستند و مستندساز است محقق کنیم.