به گزارش جهانی پرس از روابط عمومی منطقه 12 شهرداری تهران، قرار گرفتن حصار طهماسبی و حصار ناصری در منطقه 12 این امکان را فراهم کرده تا گردشگران فارغ از روزمرگی ها، سیر در تاریخ معاصر شهر تهران از دوره قاجار تا انقلاب مشروطه را فراهم کرده است.
*میدان امام خمینی، میدانی به وسعت تاریخ معاصر پایتخت*
اگر در روزهای عادی وارد میدان امام خمینی یا همان توپخانه سابق شوید، جز شلوغی، ترافیک، حجم بالای موتورهایی که از هر فرصتی برای باز کردن راه برای خود استفاده می کنند و البته تاکسی ها و عابران پیاده چیز دیگری نمی بینید. اما در ایام عید می توان رد تاریخ را در این میدان قدیمی و البته تاثیرگذار در تاریخ معاصر شهر تهران و بلکه ایران به خوبی دید. درباره سرگذشت این میدان همینقدر بدانید که این محوطه در سال 1246 شمسی به دستور میرزا تقی خان امیر کبیر در زمینی مستطیلی شکل و در بیابان شمالی میدان توپ خانه قدیم (میدان ارگ کنونی) آغاز شد. از نظر معماری نیز طرح این میدان از تناسبات دوره رنسانس و باروک پیروی می کند. در زمان فتحعلی‌شاه، این بیابان برای جایگیری توپ‌ها و توپ‌چی‌ها اختصاص داشت. معمار میدان محمدابراهیم‌خان آذربایجانی بود. این خیابان در اوایل پهلوی اول به مناسبت ورود ملک فیصل اوّل پادشاه کشور عراق به تهران تمیز و آسفالت گردید. آسفالتی که از سردر الماسیه (ساختمان دارائی فعلی) یعنی انتهای خیابان باب همایون شروع و به میدان توپخانه و اطراف آن ختم شد. در دوره مشروطه این میدان به دلیل نزدیکی به ارگ سلطنتی و نیز میدان بهارستان بارها محل تجمع مخالفان مشروطه بود و واقعه میدان توپخانه در این میدان رخ داد.
*سرگذشت یک هنرمند از پرورشگاهی در کرمان تا موزه استاد علی اکبر صنعتی*
موزه استاد علی اکبر صنعتی سرگذشت جالبی را از یک کودک پرورشگاهی اما هنرمند را از شهر کرمان تا تبدیل شدن به یک چهره هنری در تهران را نشان می دهد. علی اکبر صنعتی، متولد سال ۱۲۹۵، در کرمان بود که روزگار راه او را به سوی پرورشگاه صنعتی کرمان که یکی از خیرین به نام صنعتی آن را راه اندازی کرده بود؛ باز کرد. یک روز که علی اکبر تمام دیوارهای پرورشگاه را نقاشی کرده بود و البته به خاطر این کار هم از سوی معلم تنبیه شده بود، باعث شد تا آقای صنعتی به هنرش پی ببرد و او را نزد بهتری اساتید جهت آموزش بفرستد. علی اکبر خان به مدرسه کمال الملک تهران فرستاده شد و بعد از ۱۲ سال موفق به اخذ دانش‌نامه لیسانس شد. علی اکبر صنعتی در طی ۶۲ سال کار خود، نزدیک به ۱۰۰۰ نگاره و ۴۰۰ پیکره (مجسمه) ساخت. صنعتی از نخستین پیکره‌تراشان و نگارگران سبک رئالیسم معاصر و بنیادگذار نخستین موزه آثار هنری معاصر است.
عمارت موزه صنعتی بر جای مانده از عمارتهای دوره قاجار میدان توپخانه (امام خمینی) است. رضا خان در زمان نخست‌وزیری و قبل از رسیدن به شاهی در این خانه زندگی می‌کرده‌است و جلسه ای را در زیرزمین این خانه شب قبل از رای‌گیری برای انحلال سلسله قاجار با برخی نمایندگان برگزار کرده‌است.
*سرگذشت تسلیحات نظامی ایران از دوره قاجار تا پهلوی اول در قورخانه*
همینقدر کافی است که بدانید سر در قورخانه تهران بنایی مربوط به دوره قاجار است. قورخانه تهران به ساختمانی بزرگ در محدوده طهران قدیم گفته می‌شد که محل ساختن جنگ‌افزار و مهمات و ساز و برگ نظامی و جنگی بود. این ساختمان بزرگ در خیابان جلیل‌آباد (خیابان خیام امروزی) واقع بود و در عصر قاجار، افزون بر تهیه سلاح و مهمات جنگی، تولید وسایل آتش‌بازی جهت نمایش شب‌های اعیاد و جشن‌های مذهبی و ملی را نیز بر عهده داشت.
*مرور تاریخچه ضرب سکه از ایران باستان تا تاریخ معاصر در موزه سکه (بانک سپه)*
موزه سکه، یکی از موزه‌های شهر تهران است که در ساختمان مرکزی بانک سپه قرار دارد. بنیانگذار این موزه سپهبد فرج الله آق اولی است که در زمان مدیریت عاملی او بر بانک سپه و با همکاری ملکه ملک زاده بیانی شکل گرفت. در این گنجینه سکه‌های دودمان‌های گوناگون از دوران باستان تا عصر حاضر به نمایش گذاشته شدهاست و یکی از کاملترین مجموعه‌های سکه درسطح منطقه‌است. این موزه در خیابان امام خمینی قرار دارد.
*آشنایی با تاریخ معاصر پایتخت از دوره قاجار تا انقلاب مشروطه در مسیر شماره یک*
*از مشق نظامی تا راه اندازی ساختمان های دولتی در محوطه میدان مشق*
میدان مشق یک محوطه تاریخی مربوط به دوره قاجاری است که در محدوده بین خیابان امام خمینی و سی تیر قرار دارد. این محوطه در سال ۱۳۷۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. ین میدان مدت کوتاهی نیز در دوره پهلوی اول به نام باغ ملی خوانده می‌شد و بعد از آن ساختمان‌های دولتی در آن ساخته شد.
جالب است بدانید که میدان مشق در آغاز منطقه‌ای نظامی بوده که برای کاربرد تمرین رزمی قشون در زمان فتحعلی شاه ساخته شده بود. بعد از آنکه طرح برپایی نخستین باغ همگانی (پارک) شهر تهران در زمین‌های درون میدان مشق برنامه‌ریزی و پیاده‌سازی شد و از همین رو نام «میدان مشق» به «باغ ملی» دگرگون شد
سردرباغ ملی، بنایی به زیبایی معماری دوره قاجار
این سر در یکی از بناهای زیبای دوره قاجار بوده که در سال‌های 1301 تا 1303 توسط حسین علی بیک تهرانی مرمت و بازسازی شده است. این بنا ترکیبی از سبک معماری ایرانی و اروپایی است. نکته جالب دیگر درمورد سر در باغ ملی اینکه وزن هر کدام از لنگه‌های در بکار رفته در آن بالغ بر چند تن است.
*موزه ارتباطات، موزه ای به قدمت تاریخچه پست مدرن در تهران*
موزه ارتباطات بین سال‌های ۱۳۰۷ تا ۱۳۱۳ با هزینه پانصد هزار تومان و در مساحتی به اندازه ۱۵ هزار متر مربع در خیابان سپه بنا ساخته شد. معمار این بنا نیکلای مارکف معمار برجسته ایرانی گرجستانی بوده است.
* موزه عبرت، نخستین زندان مدرن ایران*
ساختمانی که موزه عبرت در آن قرار دارد در سال ۱۳۱۱ در زمان پهلوی اول توسط مهندسان آلمانی ساخته شده که گفته می شود اولین زندان مدرن ایران است. این زندان در طول تاریخ معاصر ایران کاربردهای مختلفی داشته و برای اسارت گروه‌های مختلفی از مردم استفاده شدهاست به عنوان مثال مدتی به‌طور اختصاصی به‌عنوان زندان زنان از آن استفاده می‌‌کردند و بعد با عنوان زندان کمیته مشترک ضدخرابکاری برای اسارت زندانیان سیاسی به کار خود ادامه داد.
*کتابخانه و موزه ملی ملک، بزرگترین موقوفه طهران قدیم*
کتابخانه و موزه ملی ملک در سال 1316 توسط حاج حسین آقا ملک تاسیس و به همراه املاک و مستغلات اطراف آن وقف آستان قدس رضوی شد. این مرکز فرهنگی ابتدا در خانه ملک که در بافت بازار بزرگ تهران قرار داشت؛ بود که در سال 1316 حاج حسین ملک خانه پدری خود را که در بازار بین الحرمین تهران بود؛ وقف آستان قدس رضوی کرد. به عبارتی او تصمیم گرفت که این مجموعه را گسترش دهد به همین دلیل قطعه زمینی به مساحت 6000 مترمربع در باغ ملی تهران برای ساختمان جدید کتابخانه و موزه در تیرماه سال 1323 وقف کرد. حاج حسین هرگز در دوران حیات خود ساختمان جدید کتابخانه و موزه را ندید. حاج حسین ملک در سال 1288 هجری قمری در خانواده‌ای که اصالتا اهل تبریز و مجتهد بودند، چشم به جهان گشود. ایشان جزو تجار معروف و ثروتمند ایران بودند که موقوفات بسیاری از خود بر جای گذاشته‌است.
*ساختمان وزارت امور خارجه؛ ساختمانی با معماری نئو کلاسیک ایرانی*
در زمان پهلوی اول نیاز به ساخت نهادهای مدرن مانند بانک‌ها، دادگستری، ثبت احوال، اداره‌های دولتی و مانند آنها بیشتر احساس می شد. این در حالی بود که طراحی و اجرای ساختمان این‌گونه نهادها با روش‌های سنتی عملاً ممکن نبود چرا که این مراکز نیازمند معماری و فضاهای خاص خود بودند. معمارانی که در این دوره از پیشروان آوردن معماری اروپایی به تهران بودند، گونه‌ای نوین از معماری را پدیدآوردند که می‌توان با اغماض آن را «معماری نئوکلاسیک ایرانی» نامید. بر پایه این گونه از معماری درون و سازه ساختمان بر پایه معماری مدرن طراحی شده اما در تزئینات و نماسازی‌هایش از معماری ایران باستان بهره گرفته می‌شد.
*عمارت قزاقخانه، قدیمی ترین عمارت میدان مشق*
عمارت قزاقخانه تهران یکی از قدیمی ترین بناهای ساخته شده در تهران و نخستین ساختمان خیابان کوشک مصری است که در سال ۱۲۸۰ هجری قمری به دستور مظفرالدین شاه دستور ساخت شد. ماجرا ازاین قرار است که ناصرالدین‌شاه قاجار در سفر دوم خود به اروپا ترتیبات و انضباط و قابلیت‌های واحدهای کازاک روس را پسندیده بود در بازگشت تصمیم به ایجاد واحدهایی مشابه در ایران گرفت. به خواهش او گروهی از افسران قزاق به ریاست سرهنگ دومونتویچ به ایران آمدند و دولت ایران عده‌ای از سواران قفقازی‌تبار مهاجر را برای آموزش به آنان سپرد. جالب است بدانید که این عمارت هسته اولیه مجموعه میدان مشق است که در دوره فتحعلی شاه به عنوان پادگان نظامی در شمال شهر تهران بنیان نهاده شد.
*آشنایی با تاریخ معاصر پایتخت از دوره قاجار تا انقلاب مشروطه در مسیر شماره یک*
*صندوق پس انداز بانک ملی ایران، قدیمی ترین ساختمان بانکی کشور*
ساختمان صندوق پس‌انداز بانک ملی ایران یا موزه بانک ملی ایران وابسته به این بانک ملی ایران
ز جمله ساختمان‌های ساخته شده در دوره پهلوی بوده که در خیابان فردوسی، کنار بانک مرکزی و فروشگاه تعاون قرار دارد. این مجموعه در سال ۱۳۰۷ ساخته شده و به عنوان یکی از نخستین و کهن‌ترین ساختمان‌های بانک ملی ایران شناخته می‌شود.
ساختمان صندوق پس‌انداز بانک ملی توسط یک معمار آلمانی به نام هنریش طراحی شد. این ساختمان نخستین تلاش برای تلفیق معماری باستانی ایران و معماری اروپا را نشان می‌دهد و شاخص‌ترین نمونه در نوع خود به شمار می‌رود.
*ساختمان سردار اسعد بختیاری، تنها باقی مانده باغ ایلخانی در دوره ناصری*
خانه تاریخی سردار اسعد، تنها بنای باقیمانده از مجموعه تاریخی و معروف باغ ایلخانی دوره ناصری و یکی از زیباترین یادگارهای تاریخی شهر تهران است. این خانه به عنوان یکی از زیباترین خانه‌های مسکونی تهران در سال 1291 شمسی به هزینه جعفر قلی خان بختیاری (سردار اسعد سوم)، در ضلع شمال غربی میدان توپخانه در کوچه باغ ایلخانی که بعدها خیابان علاء الدوله نام گرفت، ساخته شد.
*موزه جواهرات ملی ایران، به درخشندگی الماس دریای نور*
در نهایت در مسیر اول گردشگری منطقه 12 به موزه جواهرات ملی ایران واقع در خزانه بانک مرکزی ایران می رسیم. این خزانه- موزه در ساختمان بانک مرکزی ایران در خیابان فردوسی، تهران قرار دارد.
این خزانه در ساختمان بانک مرکزی ایران قرار دارد و به صورت موزه نیز استفاده می‌شود. بسیاری از جواهرات سلطنتی ایران از دوره صفوی، دوره افشار، قاجار و پهلوی در این موزه به نمایش گذاشته شدهاست. از جمله این جواهرات می‌توان به الماس دریای نور، جقه نادری، تاج شهبانو، تاج کیانی، کره جواهرنشان، تخت طاووس (قاجاری) (تخت خورشید) و تخت نادری اشاره کرد.