به گزارش جهانی پرس از صدا و سیما، آقای حمیدرضا خان محمدی، معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور با حضور در برنامه ”صف اول“ شنبه ۲۲ مهر شبکه خبر، به پرسش‌ها درباره برنامه‌ها و عملکرد این سازمان پاسخ داد.
متن کامل این برنامه به شرح زیر است:
مجری: همه خانواده‌ها به نوعی با فعالیت‌های سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور سر و کار دارند، اگر چه ممکن است برای آن‌ها ملموس و محسوس نباشد.
آقای حمیدرضا خان محمدی؛ رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور: گرامی می‌داریم یاد و خاطره شهدای دانش آموز؛ ۳۶ هزار شهید دانش آموز و پنج هزار شهید معلم، همین طور یاد و خاطره پدر مدرسه سازی ایران؛ خیّر بزرگوار مرحوم حافظی که سنگ بنای بسیار خوبی را در حوزه خیرین بنا کردند و الآن که ما این اتفاقات خوب را می‌بینیم بخش عمده‌ای از آن به واسطه این اتفاق بزرگی است که با اعتبار ۱۶ میلیاردی در ابتدای مشارکت خیرین آغاز شد. مرحوم حافظی و همه خیرین که الآن در قید حیات نیستند، این جا یاد و خاطره شان را زنده نگه می‌داریم. شهید علی مرادی، شهید اسماعیل احمدی؛ بزرگواران دوستان جهادی بودند که در حوزه مدرسه سازی در مناطق محروم فعالیت بسیار خوبی را داشتند.
سؤال: امسال در این شش ماهه دو هزار فضای آموزشی و پرورشی به فضا‌های آموزشی و پرورشی کشور اضافه شده است، بگویید که این‌ها چقدر اضافه کرده احیاناً به فضا‌های آموزشی و پرورشی ما و همین طور در کدام مناطق بیشتر بوده، درباره آن توضیح دهید.
خان محمدی: اگر خاطرتان باشد در سال گذشته در بهمن ماه، هزار و ۱۰۰ طرح یا فضای آموزشی و پرورشی را توسط رئیس جمهور محترم به دانش آموزان عزیزمان در حاشیه یک سفر استانی هدیه کردیم. همان جا هدف گذاری شد با توجه به طرح‌هایی که در دست اقدام داشتیم حدود دو هزار طرح یا فضای آموزشی پرورشی هدف گذاری شد که ان شاءالله بتوانیم در شش ماهه نخست سال آن را تحویل دانش آموزان عزیزمان بدهیم. واقعاً باید تشکر کرد از حمایت‌های دولت، از مدرسه سازی. با تنگنا‌هایی که وجود دارد و خود شما هم بهتر می‌دانید این تحریم‌های ظالمانه‌ای که وجود دارد، کماکان هم مؤثر است مخصوصاً در حوزه طرح‌های عمرانی آخرین جایی است که اعتبارات را دریافت می‌کند، اول در هزینه‌های جاری و اعتبار هزینه‌ای توزیع و تخصیص داده می‌شود، اما با توجه به رویکرد دولت که می‌گوید اگر ما بخواهیم ایران قوی‌ای را بسازیم باید مدارس مان قوی باشد، مدرسه هم نخستین چیزی که در مدرسه عینیت پیدا می‌کند همان کالبد مدرسه است، آن فضای مدرسه است که معلم و دانش آموز را ترغیب می‌کند به یادگیری خوب. هدف گذاری شد، تأمین منابع اتفاق افتاد توسط دولت مخصوصاً مصوبات سفر ریاست محترم جمهور که یکی از بهترین کار‌های این دوره است که مقام عالی اجرایی کشور در میدان حاضر می‌شوند و در همان جا تصمیماتی گرفته می‌شود و زمینه آن کار میدانی تصریح می‌شود و ما توانستیم با آن رویکرد و تلاش وزیر آموزش و پرورش، وزیر انقلابی و جهادی، همه خیرین ما این طرح‌هایی که الان در شش ماهه اول در این چند روزه تحویل دانش آموزان مان شد ۵۴ درصدش با مشارکت خیرین بوده و گروه‌های مردمی، گروه‌های جهادی، خیریه ها، نهاد‌های حاکمیتی، شرکت‌هایی که از محل مسئولیت‌های اجتماعی شان به ما کمک کردند، باید از همه این‌ها واقعاً یاد و تشکر کنیم، چون کار بزرگی اتفاق افتاد و در شش ماهه اول ما توانستیم این تعداد کلاس یا طرح آموزشی و پرورشی را تحویل بدهیم.
در کل این دو ساله دولت سیزدهم ۵ هزار ۸۰۰ طرح معادل حدود ۲۷ هزار کلاس درس در این دو ساله تحویل دانش آموزان عزیزمان شده؛ معادل ۳ و نیم میلیون متر مربع که عدد بسیار قابل توجهی است و به نظر من نقطه قوت این یکی حضور خیرین، چون اعتبارات خیرین به شدت به ما کمک کرد و به فرمایش آقای دکتر مخبر در همایش خیرین مدرسه ساز ایشان می‌گفتند نگویید سهم، همه صد درصد مدارس را خیرین دارند، چون حضور دارند انرژی می‌دهند پیگیری می‌کنند و این اتفاق می‌افتد. اگر ما در این چند روزه دو هزار پروژه توسط رئیس جمهور تحویل دانش آموزان مان شده، زحمات همه عزیزان بالأخص مهندسین جوان سازمان نوسازی، نخبه‌هایی که در این سازمان ما به آن‌ها می‌گوییم سنگرسازان بی سنگر، خیلی خالصانه و مجاهدانه و مجدانه در حال تلاش هستند برای این که این اتفاق بیفتد. هدف گذاری برای دو هزار پروژه بود در قالب ۹۲۰۰ کلاس درس که الحمدلله تحویل دانش آموزان می‌شود تا مهر ماه و در فضای جدید امیدواریم که آن یادگیری‌ها بیشتر شود و در حد و اندازه‌ای که ما در مورد دانش آموز ایرانی به آن استعداد و نخبگی که دارد آن فضا باید در حد آن دانش آموز عزیزمان باشد.

سؤال: این‌ها توزیعش چطور است؟ در چه مناطقی از کشور است؟
آقای خان محمدی: عمدتاً از لحاظ روستایی، شهری بخواهیم بگوییم، تقریباً ۵۴ درصدش در مناطق روستایی و مرزی و عشایری است.
سؤال: یعنی با توجه به این که جمعیت ما حدود ۳۰ درصد فکر می‌کنم جمعیت روستایی داریم، در واقع این نوع توزیع به عدالت آموزشی بیشتر توانسته کمک کند در مناطق محروم و روستایی.
آقای خان محمدی: اما در مناطق حاشیه شهر‌ها و مناطق شهری، چون خیرین رغبت شان بر این است که در مناطق روستایی یا مرزی یا عشایری کار کنند، پروژه‌های بزرگ مقیاس ما با توجه به شرایطی که هست در حاشیه شهر‌ها ما تغییر ترکیب جمعیتی را داریم. در آن جا هم این کار انجام شده. در برنامه هفتم هم که در حال نگاشت و ان شاء الله در مجلس مصوب می‌شود، نگاه دولت به این است که به سمت پروژه‌های بزرگ مقیاس برود به خاطر این که هم از لحاظ این که بچه‌ها در یک فضای رقابتی خوبی قرار می‌گیرند. مدارس ۱۵ کلاسه؛ حدود ۴۰۰- ۵۰۰ نفر این‌ها هم از لحاظ نیروی انسانی به نفع آموزش و پرورش است، چون وقتی ما کوچک مقیاس کار می‌کنیم، مدیر و معاون می‌خواهد. وقتی مدرسه بزرگ مقیاس شود برای همان تعداد آن مدیر و معاون و سایر کادر اجرایی اصطلاحاً بهره وری را بالاتر می‌برد. اما این نافی این نیست که اگر در یک جایی دانش آموزانی وجود دارند، مدرسه شان مدرسه ناایمنی است یا خیّر ما آن جا تشخیص داده ما فضاسازی و مدرسه نسازیم. ما عمدتاً مدارس کوچک مقیاس را به کمک و مشارکت خیرین هدف گذاری کردیم و جایی که تعداد دانش آموزان رو به رشد دارد، قاعدتاً با پیش بینی‌هایی که هست. ملاک ما در تصمیم گیری؛ سرانه فضای آموزشی است. در مورد آن هم ان شاء الله صحبت خواهیم کرد. اما نگاه دولت؛ نگاه عدالت محور است. بر اساس آن نیازی که وجود دارد یا آن حقی که باید به آن‌ها داده شود برنامه ریزی می‌شود. عمده این تصمیمات هم که رویکرد دستگاه نوسازی یا سازمان نوسازی را تغییر می‌دهد؛ سفر‌های استانی رئیس جمهور است که موضوعات و نظام مسائل توضیح داده می‌شود در حد توان دولت بر اساس اولویت ها، تخصیص‌ها و اعتبارات بین آن‌ها توزیع می‌شود.

(پخش گزارشی درباره سرانه فضای آموزشی)
سؤال: درباره سرانه آموزشی کشور گزارشی را دیدیم، شما بیشتر توضیح دهید که اوضاع سرانه آموزشی چطور است؟ چشم انداز چیست؟ چه اتفاقی افتاده، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
آقای خان محمدی: در مورد سرانه اگر بخواهیم صحبت کنیم باید به گذشته برگردیم. ابتدای انقلاب ما سرانه‌ای که برای هر دانش آموز داشتیم؛ یک و نیم مترمربع بوده و الآن سرانه متوسط ما؛ پنج متر و ۲۲ است که معمولاً سرانه ۱۰ آبان که استقرار پیدا می‌کند دانش آموز در فضای آموزشی مان به روز رسانی می‌شود. این مال گذشته است، حتماً در ۱۰ آبان این عدد اعلام خواهد شد. یعنی از یک و نیم به پنج و ۲۲؛ چیزی حدود ۳۴۸ درصد رشد داشته، با این تفاوت که دانش آموزان ما آن موقع مثلاً هفت میلیون بودند، الآن ۱۶ و نیم میلیون نفر هستند یعنی ۲۰۰ درصد هم آن رشد داشته، در عین حال نرخ پوشش تحصیلی در آن زمان؛ اول انقلاب ۵۶ درصد بوده، الآن ۹۸ و نیم درصد است. ما اگر این را نگاه کنیم و یک مقایسه‌ای کنیم می‌بینیم کار بسیار بسیار بزرگی اتفاق افتاده، علیرغم این که ما در جنگ بودیم، مشکلات عقب افتادگی‌های تاریخی در بعضی از نقاط وجود داشت، رسیدگی نمی‌شد در رژیم گذشته، به یک سری مناطق توجه نمی‌شد؛ به روستا‌ها و مناطق عشایری، اما در این دوره با وجود جنگ یعنی دوران دفاع مقدس، بعد تحریم‌ها و الآن هم باز تحریم‌هایی که ظالمانه دارد علیه ما اعمال می‌شود، ما چنین رشدی را انجام دادیم. یعنی این زحمات نظام است؛ کلیات نظام، تا همه دولت‌ها تا این دولت.
در یک دوره روستا‌ها پرجمعیت بود، کشاورزی بود، رونق داشت، بحث خشکسالی جدی نشده بود، ریزگرد‌ها نبودند، آن کانون‌های اشتغال به حاشیه شهر‌های بزرگ نیامده بود. این باعث شده بود که نظام برود در روستا‌ها سرمایه گذاری کند با توجه به شعار‌هایی که داده بود، برنامه‌هایی که داشت و آن راهبرد‌هایی که در نظر گرفته بودند؛ لذا ساخت و ساز در روستا‌ها مخصوصاً آن اوایل توسط جهاد سازندگی که متولی روستا‌ها بود به سرعت افزایش پیدا کرد. سال ۸۳ هم آن قانونی که در برنامه چهارم مصوب شد از صندوق ذخیره ارزی اعتباری را گذاشتند بعد از زلزله بم، آن جا یک جهشی انجام شد؛ ۲۸ هزار کلاس درس در یک سال ساخته و تحویل دانش آموزان شد. الآن ما به طور متوسط داریم ۱۵ هزار تا حدوداً می‌سازیم، آن موقع دو برابر افزایش داشت.
این جهش‌ها و حضور خیرین در کنار این اتفاقات؛ رشد آورده خیرین باعث شد که این فاصله که از یک و نیم مترمربع به پنج و ۲۲ اتفاق بیفتد. اما آن چیزی که در سند تحول؛ استاندارد ماست، هشت و متر و ۳۳ است. ما تا آن فاصله داریم، اما غیر از آن، چالشی که وجود دارد و شما شاید به عینه در مناطق ببینید، این است که در حاشیه شهر‌های بزرگ ما تراکم جمعیت را داریم. مثلاً در بهارستان، شهریار، شهر قدس، در شهر ارومیه، تبریز، تبادکان مشهد و شهر‌های اصفهان که در حاشیه شهر به واسطه اقتصادی که آن جا شکل گرفته یا آن نوع درآمدی که در آن جا هست نیرو از روستا‌های مختلف می‌آیند آن جا مستقر می‌شوند و برای تأمین منابع شان، سرعت این تغییر و ترکیب جمعیتی از سرعت ساخت و ساز ما یک ذره جلوتر زده و ما این چالش را داریم که یکی از مصوباتی که مکرراً در سفر‌های آقای رئیسی است همین رسیدگی به حاشیه شهر‌ها برای فضا‌های آموزشی است که این اولویت است.
ما برای این که به آن سرانه استاندارد برسیم، یک واقعیت این است که یک سری سرانه‌هایی که دارد الآن محاسبه می‌شود، دانش آموز در آن وجود ندارد به خاطر مهاجرت از فضای قابل استفاده ما خارج شده، یعنی واقعیت این است که آن فضا عملاً دانش آموز ندارد، اما در میانگین ما محاسبه می‌شود. این چالش بزرگی است که بایستی ما با ارقامی که در برنامه هفتم پیش بینی‌های خوبی شده، ان شاء الله در صحن هم رأی بیاورد و مراحل بعدی اش را هم طی کند، ما بتوانیم این چالش سرانه را داشته باشیم. ۲۸۶ تا از مناطق ما زیر سرانه متوسط هستند از ۷۲۰ تا؛ این چالش است. تقریباً ۱۳۴ تای آن‌ها بر اساس سند تحول یعنی آن استانداردی که سند تحول؛ سند بنیادین ماست و آن یک خط تراز ماست، اما آن هم به واسطه ساخت و ساز نیست، به واسطه کاهش است. یک جا‌هایی به واسطه مهاجرت‌ها این اتفاق افتاده است. ما پیش بینی که داشتیم و در گزارش‌هایی که دادیم حدوداً اعلام کردیم که اگر این دو عدد را از هم کم کنیم، حالا آن سرانه‌های فضا‌های خالی هم در نظر بگیریم چیزی حدود ۷۵ هزار میلیارد تومان برای جبران این سرانه‌ها لازم داریم که اگر بخواهیم با اعتبارات فعلی، خودمان را پیش بینی کنیم ۱۰ تا ۱۲ سال طول می‌کشد، اما هم در برنامه هفتم پیشنهادات خوبی دادیم که ان شاء الله مصوب شود، کمک کنند این فضا ایجاد شود در شهر‌ها و مناطق پرتراکم بتوانیم مجتمع‌های آموزشی بسازیم و دانش آموزان را از این غیراستاندارد بودن فضا‌ها نجات دهیم.

سؤال: به جز پول که حتماً عامل مهمی است و نقش آن را نمی‌خواهیم نادیده بگیریم و به هر حال باید برای آن چاره اندیشی هم شود، چه به صورت دولتی و چه از طریق خیرین و مشارکت‌های مردمی. چه اتفاق دیگری می‌تواند جهشی را رقم بزند در ساخت فضا‌های جدید آموزشی و تجهیز مدارس؟
آقای خان محمدی: ما اولاً مدیریت دانش آموزان، چون ما بعضی وقت‌ها در یک مقاطعی تراکم داریم در یک مقطع، تراکم مان کمتر است، این می‌تواند کمک کند. بحث ارائه سرویس مدرسه به عنوان یک ظرفیت. ما در یک نقطه‌ای تعداد دانش آموزان مان کم است، تراکم کم است، در یک جایی تراکم زیاد است. ما از ظرفیت سرویس مدرسه که به عنوان یکی از اساسی‌ترین موضوعات؛ شما در کشور‌های مختلف نگاه کنید اصلاً یک فرهنگ خاصی دارد. بتوانیم در مقاطع غیر از ابتدایی؛ در مقاطع متوسطه و حتی هنرستان‌ها بتوانیم دانش آموزان را با این سامانه‌هایی که به عنوان سرویس مدرسه است جا به جا کنیم و از این هوشمندی که الآن فناوری دارد، استفاده کنیم؛ یک راه این است، لزوماً ساخت مدرسه نیست. یک راه دیگرش به نظرم بحث مولدسازی است. ما یک جایی یک مجتمع و مدرسه‌ای داریم تخریبی است، در یک بخش دیگری از آن منطقه زمین خیلی خوبی را داریم، این، چون بر خیابان است کاربری تجاری می‌تواند پیدا کند، می‌توانیم این را در اختیار قرار دهیم که قانون مولدسازی این را می‌گوید، برای ما یک مجتمع بزرگ مقیاس درست کنند که کل آن منطقه را پوشش دهد. همه این مسیر‌ها الآن در حال طی شدن است، اما چون ما دانش آموز را نمی‌توانیم به او تأخیر دهیم، این مرتب اول مهر وارد مدرسه می‌شود باید دسترسی به او مخصوصاًَ در مقطع ابتدایی با کمترین فاصله به مدرسه دسترسی پیدا کند، مثل بیمارستان و بقیه خدمات نیست که تعداد استفاده کم باشد، حالا خانواده جا به جایی را انجام دهد. مدرسه یک چیزی است روزانه مورد استفاده قرار می‌گیرد و به نظرم همان بحث مشارکت، مولدسازی و تغییر نوع نگاه به مدرسه که بتوانند بچه‌ها در فضای دیگر به کمک سرویس مدرسه، یعنی تأمینِ...
سؤال: روش‌های ساخت چطور؟ استفاده از فناوری‌های روز و کار‌هایی که امروز به هر حال می‌کنند برای این که هزینه ساخت را پایین بیاورند، چقدر شما به این‌ها روی آوردید؟
آقای خان محمدی: ما یک طرحی را مبتنی بر دستور ریاست جمهور در منطقه بهارستان که یکی از مناطق چالشی ماست، تراکم جمعیت بسیار بالاست و سرانه فضای آموزشی شان بسیار پایین است، ایشان دستور دادند ۱۰ مدرسه ۱۵ کلاسه ما بسازیم.
سؤال: این کدام بهارستان است؟
آقای خان محمدی: حاشیه تهران می‌شود. در حوالی شهریار و جنب بزرگراه ساوه؛ ۱۵۰ کلاس درس دستور دادند. ما برای اولین بار غیر از آن سازه‌هایی که استفاده می‌کردیم برای سریع سازی؛ اسمشان ال سی اف، آی سی اف و امثال این یا پیش ساخته‌های قبلی که بود، این نوع سازه در طرح مسکن مهر و طرح اقدام ملی در حال اجرا بود و استفاده می‌شد. مهندسین ما پیشنهاد دادند که ما برویم مجوز بگیریم از مرکز تحقیقات که بتوانیم با قطعات بتن مسلح پیش ساخته که اتصالات شان در کارخانه تولید می‌شوند، با تریلی منتقل می‌شوند ظرف کمتر از به نظرم ۱۰ روز آن سفت کاری سازه انجام می‌شود؛ یعنی اتصالات شان طرح است در خود محل اجرای آن مدرسه که این برای اولین بار مجوز گرفتیم، البته سه ماه زمان برد. امیدواریم که، این که می‌گویم امیدواریم، قطعاً تا پایان مهر که تحویل دانش آموزان می‌شود، به واسطه مشکلاتی که از تأمین منابع اعتباری به وجود آمد که این قرارگاه خاتم کنار ما قرار گرفت به عنوان یک دستگاهی که تخصصی است و با افتخار آمد چرا؟ چون ما اگر این منابعی که پیش بینی شده در بودجه یا موضوعاتی مثل تهاتر نفت را داشته باشیم؛ ۱- باید کاهش هزینه‌ها ۲- افزایش سرعت؛ تازه این‌ها هیچ کدام نباید ایمنی را فدا کند، یعنی با ایمنی که داریم، مقاوم در برابر زلزله، تمام دیوار‌ها برشی باشد، ما هیچ ریزشی را نداشته باشیم که در این سازه‌ای که در بهارستان انجام شد که امیدواریم در این ایام به دانش آموزان تحویل داده شود.
سؤال: یعنی ظرف چند وقت این ساخته شد؟
آقای خان محمدی: تقریباً کمتر از چهار ماه. آن موقع که تصویب شد و منابع مالی تأمین شد...
مجری: قبل از اجرا، شما دارید از لحظه تصویب حساب می‌کنید.
آقای خان محمدی: نه، لحظه‌ای که ما این طرح را گرفتیم تا این که مجوز بیاید، چون ما بعد از این سازه سازه جدید آمد از مرکز تحقیقات مجوز گرفت.
سؤال: از زمانی که مجوز گرفت تقریباً چند ماه طول کشید؟
آقای خان محمدی: تقریباً چهار ماه. یعنی ما برج سه آغاز کردیم.
سؤال: این قابل کاهش هم هست باز هم؟
آقای خان محمدی: بله، الآن که همین الآن، چون خط تولیدش راه افتاده در کارخانه، این قابل افزایش است. سرعت افزایش پیدا می‌کند. وقتی آن سفت کاری، اسکلت یا آن مرحله اول آن سازه انجام می‌شود، دیگر بقیه تیم ها، گروه ها، گروه‌های نازک کاری وارد می‌شود و به سرعت این کار را انجام می‌دهند. این به شدت باعث کاهش هزینه، افزایش سرعت با در نظر گرفتن ایمنی (می شود). چون ایمنی برای ما مهم است. آن سازه‌هایی که ما داریم قدیم بحث مقاومتش، بحث آسایش حرارتی اش...
سؤال: این الآن باید تکثیر شود، مدل این طور که شما می‌گویید، درست است؟ یعنی از این به بعد مدام تکرار می‌شود و گسترش پیدا می‌کند، درست است؟
آقای خان محمدی: بله، اینها، چون در قالب‌های بزرگ است یعنی ما اگر بخواهیم در بحث تخریب، بازسازی خودمان را از این محلی که در اعتبارات پیش بینی می‌کنیم در برنامه هفتم، اگر آن اتفاق بیفتد، قاعدتاً باید در چند نقطه از کشور این کارگاه‌ها را آماده سازی کنیم. این کارگاه‌هایی که این قطعات را تولید می‌کنند. قطعات تولید می‌شود، تریلی تریلی می‌آید آن جا با جرثقیل کنار هم قرار داده می‌شود و مطمئناً این نخبگان ایرانی ما، مهندسین عزیز ما در نوسازی، در قرارگاه این‌ها حتماً این را به روزآوری هم خواهند کرد. یعنی ارتقای آن جزو دستور‌های ماست که این هم سریعتر شود، هم سبکتر شود و هم در تنوع معماری هم به ما کمک کند، چون در مراحل آغازین است. ما امیدواریم که دیگر مدرسه‌ای که شروع می‌کنیم سه تا چهار ماه بعدش یعنی از برش فصل تابستان که مدارس تعطیل است بتوانیم بعضی از مدارس مان را تخریب و بازسازی کنیم و به دانش آموزان عزیزمان تحویل دهیم.

 

سؤال: برای معماری ایرانی- اسلامی چه کردید در ساخت مدارس جدید؟
آقای خان محمدی: این از گذشته مورد توجه بوده، با همه محدودیت هایی که بود ما اسفند امسال همایش معماری ایرانی، مدرسه ایرانی را برگزار کردیم.
سؤال: اسفند پارسال؟
آقای خان محمدی: بله اسفند سال گذشته. طرح های خیلی خوبی آمد. از آن طرح ها حمایت کردیم که در همین دوهزار پروژه ای که تحویل داده شده، به نظرم آن پروژه های بزرگ مقیاس اش؛ حدود 30 درصد از این پروژه ها دارای این معماری هستند. این الگو را برگرفتند و از آن شاخص هایی که وجود دارد برای معماری درون گرا، حیاط مرکزی داشته باشد و آن بحث های آسایش حرارتی که در ساختمان مد نظر است؛ این ها را در نظر گرفتیم اما رویکرد هم ستاد هویت بخشی را به مدارس تشکیل دادیم، هم یک کارگروه نمامنظر؛ آیین نامه اش را نوشتیم، ابلاغ خواهیم کرد. مدرسه ای که می خواهد ساخته شود باید یک جا این معماری اش تأیید شود که این آیین نامه اش به زودی ابلاغ خواهد شد و این مراقبت می کند از این که ما در یک منطقه ای که معماری کل آن منطقه سنگ است، از سنگ دارند استفاده می کنند از گذشته تا الآن، ما می رویم آن جا معماری آنها را به هم می ریزیم. یا یک جایی که رنگی که استفاده می شود عمدتاً رنگ، خشت و گل اینهاست ما نرویم یک سازه با سنگ های تزئیناتی یا حتی نماهای کامپوزیت؛ نمی دانم فارسی اش چه می شود، ترکیبی استفاده کنیم. این را داریم مراقبت می کنیم. در این اتفاق هم ما در برنامه هفتم چون می خواهیم الگوسازی کنیم، حالا 200 مدرسه بزرگ مقیاس با یک معماری خاص که معروف است به حیاط طیبه که در سند تحول اشاره شده که مدرسه باید کانون تربیت و پیشرفت محله باشد. در این ترکیب که ان شاء الله 200 مدرسه بزرگ مقیاس از محل مولدسازی، بحث های مسئولیت اجتماعی شرکت های و خیرین هدف گذاری شده، آن جا یک الگوی خوبی را ارائه خواهیم کرد. یعنی یک حیاط طیبه بروز شده ای را ان شاء الله آغاز خواهیم کرد. این کلیاتش مصوب شده، ان شاء الله ابلاغ شود، از این مسیر هم ما مدرسه می شود کانونِ محله. همه ظرفیت هایش قابل دسترسی هاف اگر مسجدی دارد آن مدرسه، دسترسی محلی در آن وجود دارد، فضاهای ورزشی اش؛ فضاهای اشتراکی است، اگر سالن جلساتی دارد برای محله؛ یعنی فضاهایی ممکن است اداره تربیت بدنی بخواهد سالنی بسازد می آید کنار این فضا می سازد. تفاهمنامه های خوبی را داریم هم با بنیاد مسکن، هم وزارت راه برای گفتن چنین زمین هایی موسع که بتوانیم این طرح ها را در سایت های جدید ایجاد کنیم.
سؤال: این معماری مدارس که فرمودید، فقط شامل مواد و عناصر سازنده است یا نه در ترکیب و طراحی کلی بنا هم اینها رعایت خواهد شد؟
آقای خان محمدی: آن چیزی که مهم است بحث معماری داخلی هم است؛ یعنی یادگیری، تبدیل کلاس به محیط یادگیری، افزایش محیط های یادگیری در مدرسه. شما می توانید پلکان را طوری طراحی کنید که در مدرسه آن پلکان به صورت یک سالن جلساتی باشد که معلم کلاس را ببرد آن جا یا داخل حیاط؛ حیاط پویایی باشد از همه ظرفیت هایش استفاده کنیم. ما هم عمده توجه ما در گذشته به همان نما و منظر بوده و آن مصالح ساختمانی که حالا هم جنس باشد با بافت. اما الآن بحث آن است که کلاس و مدرسه را به محیط یادگیری تبدیل کنیم. کلاس ها، انعطاف این که تبدیل به کلاس های بزرگ شود. نور خوبی در کلاس ها باشد، از لحاظ تنوع محیط های یادگیری در مدرسه، تنوع بخشی شود. فقط یک فضای مکعب مستعطیل نگذاریم یک سری کلاس ها درِ آن هم یک چیزی بگذاریم که دیگر کلاً. بتوانیم آن فضایی که مد نظر آن روان شناسان و کارشناسان علوم تربیتی است، دارند نظر می دهند، ما ستادی را تشکیل دادیم.
سؤال: پس شما می گویید هر مدرسه ای از این پس ساخته شود، یک پیوست معماری باید داشته باشد.
آقای خان محمدی: به دنبال این هستیم. قطعاً باید داشته باشد، ضمن این که دیگر معماران ما نظر نمی دهند، کارشناسان علوم تربیتی، آنها هم الآن در جلسات ما شرکت می کنند، نظر می دهند که این دو باهم پیوند بخورد. یعنی آن مسائلی که در زمینه یادگیری و محیط یادگیری است با آن مسائل تخصصی که در حوزه معماری وجود دارد.

سؤال: این 200 مدرسه بزرگ مقیاسی که فرمودید تا کی قرار است ساخته شود؟
آقای خان محمدی: طی برنامه هفتم.
سؤال: یعنی تا پنج سال دیگر؟
آقای خان محمدی: بله.
سؤال: این بزرگ مقیاس یعنی چه؟
آقای خان محمدی: یعنی حداقل 10 هزار متر به بالا.
سؤال: چند کلاس یا چند دانش آموز؟
آقای خان محمدی: عمدتاً به صورت مجتمع است، یعنی یک خانواده خیالش راحت است که فرزندش را می گذارد در این محیط، کنار هم یک بچه اش اگر کلاس اول دبستان است می آورد، متوسطه هم می گذارد، هنرستان هم می گذارد. به صورت مجتمع دخترانه و پسرانه. قرار است این فضاها، ما 25 زنگ در دبستان داریم، برای یادگیری همان دروس اصلی هم به نظرم وقت کم است. وقتی تنوع محیط یادگیری را افزایش دهیم یا از بقیه ارکان آموزش استفاده کنیم. ارکان محله برای آموزش استفاده کنیم و این مرز بین محله و مدرسه برداشته شود، شما از ظرفیت های مختلفی در شش ساعت تربیتی که مد نظر سند تحول است؛ همه محیط ها غنی شدند. ما الآن بیشتر فضای مدرسه مان؛ محیط کلاس است. یک حیاطی دارد که حیاط هم دو تیر دروازه گذاشتیم مثلاً یا یک تور والیبال که عملاً دو ساعت آموزشی و ساعت های مبتنی بر سند تحول را؛ شش ساعت تربیتی. ما می گوییم باید آن جا باید فضا اقتصادی و حرفه ای، کارگاه ها پیش بینی شود. بحث سالن اجتماعات برای ساعت سیاسی و اجتماعی باید در نظر گرفته شود. مسجد یا نمازخانه برای ساعت تربیتی یا اعتقادی و اخلاقی و همه در کنار هم باشند. این محله باید در یک انسجام در هم تنیده ای باعث رشد هم معلمین، هم ارکان محله در کنار هم در یک کانون تمرکزی که آن می شود کانون تربیت و پیشرفت محله در محیط مدرسه باعث رشد شوند. ما آمدیم یک مرزی کشیدیم بین مدرسه و محیط بیرون. این را بایستی، کار سختی هم پیش رو داریم. اینها قوانین می خواهد، برنامه می خواهد، دنبال این هستیم، اولین نسخه این مدارس آمده بیرون که آن اصولش را نوشتیم دادیم کارشناسان نظر بدهند، حتماً این کار را انجام خواهیم داد. به هر حال مصوبه برنامه هفتم هم هست که این اتفاق بیفتد. این مدارس هزینه هایشان هم بسیار سنگین است؛ یعنی حداقل اگر ما 10 هزار متری بگیریم 150 میلیارد تومان حداقل هزینه هر کدام است و اما هر کدام از اینها راه اندازی می شود باری از دانش آموزان را سبک می کند.

سؤال: فراتر از آموزش و پرورش است.
آقای خان محمدی: احسنت، یعنی باید مدیر این کار هم به موازات آموزش ببیند که چطور می شود یک مجتمع را مدیریت کرد. چطور می شود این ارکان را کنار هم دید.
سؤال: یکی از بحث هایی که مطرح است همین است که مدارس در طول روزها و ایام تعطیل یا حتی در تابستان که سه ماه تعطیلی است، استفاده ای از آن ها نمی شود عملاً. این مدارس که خیلی هایشان نیاز به پول دارند و در طول سال مجبورند که از جاهای مختلف و خانواده ها کمک بگیرند، آن قسمتی که داوطلبانه است اشکالی ندارد و خوب است ولی همین مدارس اگر از فضاهایشان در طول تابستان و ایام تعطیل استفاده درستی کنند چه بسا بخشی از درآمدی که کسب می کنند کمک کند به هزینه هایی که در طول سال دارند و این چیزی که شما می گویید به نظر می رسد بخشی از این فرایند را پوشش خواهد داد.

(گزارشی درباره خیرین مدرسه ساز)
سؤال: درباره خیرین مدرسه ساز این خیرین چند نفرند در کشور و چه سهمی از مدرسه سازی بر دوش شان است و تا کجا قابل افزایش هستند؟
آقای خان محمدی: به نظر من، نگین درخشان کار مدرسه سازی؛ حضور خیرین است؛ ولو به یک خشت. حالا ما خیرینی داریم که تقریباً بسیاری از پروژه های ما را، صد درصد طرح های ما را یا مدارس ما را صد درصد می سازند و حضور آنها در کنار یک دستگاهی به نام سازمان نوسازی باعث جهش شده. روزی که خیرین کنار هم قرار گرفتند، حالا آن تعهد منسجم شان؛ حدود 16 میلیارد بوده، الآن حدود هفت هزار میلیارد تومان تعهد خیرین است که به نظر من، تعداد خیرین غیرقابل شمارش است. همه مردم به نحوی در حوزه مدرسه سازی دارند کمک می کنند، اما آن چیزی که منسجم شده کنار هم که در این جشنواره گرد هم آمدند و آقای دکتر مخبر لطف کردند حضور پیدا کردند که آن جا نکته ای را گفتند که من تأکید می کنم؛ گفتند 50 درصد مدارس، بگویید صد درصد مدارس را خیرین می سازند.
حضور خیرین باعث حرکت دولت برای ایجاد فضای استاندارد، ایمن و مستحکم برای بچه های عزیزمان شده، آنها می روند شناسایی می کنند، خودشان کار را شروع می کنند، بعضی وقت ها صد درصد کار را تمام می کنند، بعضی وقت ها هم تا 50 درصد را می برند، چون طبق قانون، 50 درصد هم دولت مشارکت می کند. یک جاهایی یک گله گذاری هایی است، معمولاً ما سهم دولت چون بعضی وقت ها با تأخیر می آید ممکن است از نظری گله گذاری باشد که قاعدتاً طبق قولی که معاون اول رئیس جمهور دادند قرار شد در بودجه 1403 اعتبارات خیرین مثل سال قبل که رشد خوبی داشت؛ از سه هزار و 100 میلیارد تومان به چهار هزار و 600 رسید، این را هم گفتند که ان شاء الله دو برابر می کنیم که فاصله خیرین با دولت کمتر شود. در این دو هزار پروژه و طرح و مدرسه و فضای آموزشی و پرورشی که ما تحویل دادیم، تقریباً 54 درصدش را خیرین مشارکت کردند و این منهای آن عدد و ریالی که دارد می آید، حضورشان انرژی است. وقتی مدرسه ای با حضور خودشان ساخته می شود، روز افتتاح؛ فرهنگ گذشت، ایثار، فداکاری؛ چون برای یک دانش آموز سؤال است، چطور این از مال خودش آن چیزی که می توانست برای خود استفاده کند می آید برای ما قرار می دهد. این یک درسی است که مادام العمر در آن مدرسه یاد داده می شود و این مهمترین اثر است.
ما می بینیم مهمترین مدارس خیرساز ما کانونی است برای تربیت بچه هایی که از لحاظ ایثار، گذشت و فداکاری؛ امتیازهای ویژه ای دارند و این را نمی شود با هیچ چیزی مقایسه کرد. بعضی وقت ها ما این اعداد را می گوییم درست است که اعداد قابل توجه و بزرگ است، در 54 درصد مشارکت است، اما خود حضور خیرین، نام مدرسه، طرف دانش آموز سؤال است خیر یعنی چه؟ همین را معلم برایش توضیح دهد، در جوانی او با یک کار و فرهنگی از نزدیک آشنا می شود و ما امیدواریم این شتابی که حضور خیرین در دولت سیزدهم داشته، دو برابر شده تعهدشان، دولت هم ان شاء الله، دولت که می گویم یعنی خود ما بتوانیم به تعهدات مان عمل کنیم، زمینه حضور بیشتر را داشته باشیم. آقای رئیس جمهور در بهمن ماه در تحویل شش ماهه اول ما در فشافویه حضور پیدا کرد، یک مدرسه خیرساز بود. ایشان شخصاً حضور پیدا کردند و طرح ها را تحویل دادند در سراسر کشور. این یک اتفاق بود، خیرین نگاه کردند مقام اول اجرایی کشور آمد در یک پروژه خیرین کار را انجام داد. در همین طرحی که به دست ریاست جمهور؛ دو هزار مدرسه و فضای پرورشی که تحویل شد، ایشان از خیرین به طور خاص تشکر کردند و این نگاه از رأس امور اجرایی کشور تا ما که این پایین داریم خدمت رسانی می کنیم، این نگاه به خیرین می تواند باعث افق شود. من به نظرم می آید فرموده آقای دکتر قفلی را می گویم که رئیس جامعه خیرین است؛ می گوید ما به راحتی می توانیم تا 20 هزار میلیارد تومان هم بدهیم، هنوز از خیرین خارج از کشور استفاده نکردیم. مردم همه علاقه دارند که در مدرسه سازی هزینه کنند، چرا؟ چون می دانند هر جا که دانش آموز خوب تربیت شد، در یک فضای خوب، وقتی فضای استانداردی هست، ناخودآگاه معلم خود را وفق می دهد، دانش آموز وفق می دهد، یادگیری افزایش پیدا می کند. فارغ التحصیلان آن مدرسه، دانش آموزان خوبی می شوند. یک چرخه، بعد بر می گردند خودشان در منطقه خدمت می کنند. همه علاقه دارند.

سؤال: هر وقت صحبت از باقیات الصالحات می شود در فرهنگ ما، مثال مدرسه و مسجد اولین مثال هایش است برای کار خیر و این که کسی بخواهد واقعاً بماند برای همیشه. شما اشاره ای کردید به این که تعداد خیرین بی شمار است. من یادم آمد پیشتر هم از شما پرسیده بودم که چقدر امکان این وجود دارد که مردم مشارکت کنند حتی به قول شما در حد یک خشت آجر؟ دوباره اگر ممکن است درباره آن توضیح دهید و راهنمایی کنید که چطور می شود رفت و یک خشت آجر کمک کرد به مدرسه سازی، چون اگر همین اتفاق بیفتد، من ممکن است یک روزی را مثلاً به جای صدقه دادن به فرض بیایم همین خشت آجر را هدیه کنم.
آقای خان محمدی: یک نکته ظریف وجود دارد؛ ما به عنوان دولت باید تسهیلگر خیرین باشیم و تنظیم گری کنیم. من دوست دارم که این جریان کاملاً مردمی حفظ شود، برای همین شما در تمام مراکز استان ها مجمع خیرین مدرسه ساز را دارید که خودشان با شبکه پیرامونی خود حتی داخل و خارج از ایران ارتباط گرفتند. بعضاً در شهرستان ها مجمع خیرین وجود دارد و این شبکه سازی صورت گرفته. سایت سازمان مراجعه شود، آن طرح آجر به آجر می گویند یا مهر مدرسه، آنها هم فعال است. در بعضی از این اپلیکیشن فارسی اش چه می شود؟ برنامه های کاربردی دسترسی گذاشته شده و این ان شاء الله در آینده نزدیک ما جمع سپاری مالی را خواهیم داشت که پروژه هایی را یک مدارس و طرح هایی را خرد می کنیم و به قطعات کوچک و خیرین ما از خیرین جزء می آیند در آن مشارکت مالی می کنند که این کارها توسط جامعه خیرین دارد انجام می شود.
سؤال: کی اتفاق خواهد افتاد، کامل خواهد شد؟
آقای خان محمدی: طرح آجر به آجر یک تجربه موفقی بوده.
سؤال: همین الآن هست، یعنی همین الآن هر کسی برود در سایت یا پایگاه اطلاع رسانی نوسازی مدارس، می تواند پیدا کند و بعد می تواند انتخاب کند که به کجا کمک کند؟
آقای خان محمدی: الآن نه، الآن این نیست اما در آینده نزدیک که ما به آن می گوییم آن بحث هایی که یک مدرسه را به یک جمعی بسپاریم، این به زودی رونمایی خواهد شد توسط خود جامعه خیرین که طرف اگر رفت به یک برنامه کاربردی مراجعه کرد، یکی از آن نیازها؛ دیگر تکمیل این مدرسه، این قدر از این مدرسه،
سؤال: اسامی آن روشن باشد، منطقه روشن باشد، هر کسی بداند دارد دقیقاً کجا سرمایه...، یک کسی می خواهد به سیستان و بلوچستان کمک کند بتواند انتخاب کند، یک کسی بخواهد مثلاً به خوزستان کمک کند، یک کسی بخواهد مثلاً به خوزستان کمک کند، یک کسی بخواهد به حاشیه تهران کمک کند، راه انتخاب داشته باشد، حتی بتواند برود بعداً مشاهده کند و ببیند که این اتفاق افتاد.
آقای خان محمدی: این خبر را ان شاء الله به زودی...
سؤال: کی وعده اش را می دهید، چون فکرمی کنم در کار شما مرحله مهمی است؛ این که مشارکت کاملاً همگانی و سهل شود، هر کسی بتواند به اندازه چندهزار تومان هم گرچه که الآن دیگر عددی نیست بتواند کمک کند به...
آقای خان محمدی: واقعاً برکت می کند. ما تا چهل و پنج روز دیگر چون یک تراکم کاری داریم برای تحویل و تجهیز مدارس، فصل سرما هم دارد می آید؛ بحث گرمایش مدارس است، این 45 روزه حتماً ما یک الگو و سامانه ای را بیاوریم که این نوع کمک کردن تسهیل شود. الآن هست، این که در برنامه کاربردی باز کنند، ببینند، انتخاب کنند.
سؤال: من همین الآن از همکارانم در میز آموزش خبرگزاری صدا و سیما می خواهم که نیمه آبان سراغ شما را بگیرند، سراغ این سامانه یا برنامه کاربردی را بگیرند و ببینند چه اتفاقی افتاد.
آقای خان محمدی: این هم از باقیات صالحات شماست پیگیرید، ان شاء الله.
سؤال: این پیگیری را ان شاء الله انجام خواهیم داد. شما اگر نکته ای دارید می توانید بگویید.
آقای خان محمدی: ما یکی از چالش هایی که با آن مواجه هستیم، مسکن مهر است.
سؤال: اتفاقاً مهمترین سؤال من که مانده بود همین بود. نه فقط مسکن مهر بهتر است بگویم همه مناطقی که تازه ساز هستند و اول مدرسه آن جا نمی رود، اول ساختمان و شهرک ساخته می شود، بعد کم کم یادشان می افتد که مدرسه می خواهد، مسجد می خواهد و فضاهای آموزشی و فرهنگی دیگر.
آقای خان محمدی: طبق قانون شوراها، انبوه سازهایی که 200 واحد می سازند باید فضای آموزشی را متناسب با چیزی که در قانون پیش بینی شده بسازند و تحویل دهند. معمولاً این جا یک تبعیت نکردن از قانون شکل می گیرد که تا حالا ما با اعتبارات دولتی، یک جاهایی واقعاً اینها تعهدات خود را انجام دادند، به محض این که آن انبوه سازی را شروع کردند به موازات آن مدرسه و فضاهای دیگری که در قانون اشاره شده. ما یک تفاهمنامه ای داریم با وزارت راه و بنیاد مسکن با هر دو؛ آماده کردیم برای امضا که این جا دیگر هم سهم ما مشخص شود. چون واقعاً بودجه ما کفاف این را ندارد. سالی یک میلیون مسکن شما بخواهید بسازید، خیلی سرعت زیادی است. ما مدارسی را تخریب کردیم باید برسانیم. پروژه های نیمه تمام حدود 9 هزار طرح نیمه تمام داریم، در عین حال اولویت با تکمیل این طرح ها است تا این اقدامات. اگر این عزمی که در دولت وجود دارد که بخشی نگاه نشود، همه در کنار هم دستگاه ها قرار بگیرند، این اتفاق بیفتد، ما مطمئنیم بر این کار هم فائق خواهیم آمد. تفاهمنامه به نقطه خوبی رسیده، سهم ها معلوم است، ما هم در اعتبارات مان پیش بینی می کنیم. یک بخشی در آن شهرها می توانند زمین واگذار کنند، از تبدیل یا تهاتر آن زمین با آن سازنده یا تغییر کاربری ها باعث شود آن مدارس ساخته شود.
سؤال: یعنی خود سازنده ها مکلفند وقتی از یک تعدادی؛ 200 واحد به بالا باید فکر مدرسه اش هم بکنند.
آقای خان محمدی: بله فضای آموزشی طبق آن قانونی که وجود دارد. امیدوارم این جدی تر پیگیری شود. حتماً این دولت جدید که دولت سیزدهم است بر این موضوع تکیه کرده، ما هر جا صحبت کردیم حتی در شهرهای جدید چون خودشان داشتند کار را تحویل می دادند به مردم، خودشان آمدند و آن متولی شهرهای جدید آمده مدرسه را کمک ما کرده، ما فقط تجهیزش کردیم. این اتفاق نشان از آن همدلی ها و هم افزایی ها دارد و ما امیدواریم این اتفاق در این دولت شکل بگیرد و ما چالشی به عنوان مدارس حاشیه مسکن مهر یا طرح ملی نداشته باشیم.
سؤال: این برای آینده است؟
آقای خان محمدی: بله.
سؤال: و همین حالا برای جاهایی که این چالش ایجاد شده و وجود دارد...؟
آقای خان محمدی: الآن در مصوبات سفر داریم تأمین می کنیم، یعنی از اعتبارات خودمان اعتبار می گذاریم برای این که سریعاً بتوانیم مشکلات را حل کنیم. مثلاً شهر صدرا را دارید در حاشیه شیراز که سفر رئیس جمهور در آینده نزدیک است. مصوباتش همین چند روزه بحث و بررسی شد، ما 20 مدرسه برای آن جا پیش بینی کردیم که اعتبار بتوانیم بگذاریم از اعتبارات خودمان و این کار را کنیم. اما از این جا به بعد که هر انبوه سازی یا چند تا کنار هم قرار می گیرند که مجموعشان 200 واحد می شود، باید به فکر فضای آموزشی اش باشند، یعنی از یک جا به بعد این مسأله حل می شود، اما آن چیزی که باقی مانده...
سؤال: تا به حال بوده؟
آقای خان محمدی: بله.
سؤال: همین الآن دور نرویم، منطقه 22 تهران مثلاً یکی از همین جاهاست که هم مشکل مسجد دارد و هم مشکل مدرسه و کلاً فضاهای فرهنگی، برای این جا چه کردید و اگر شما منطقه 22 تهران را بتوانید درست کنید مشکل مدارس اش را حتماً در جاهای دیگر کشور هم خواهید توانست.
آقای خان محمدی: این جا شهرداری کمک به ما کرد و زمین های خوبی به ما داد و هم سپاه و هم ارتش در آن جا بحث انبوه سازی دارند، با ما توافقی کردند، هم خیرین آمدند که گفتند ما یک سوم را کمک می کنیم، ما هم یک بخشی را. این وفاق شکل گرفته اما به نظر من باید مرّ قانون ما بایستیم از لحظه اولی که کلنگ یک مجتمع به زمین می خورد باید فکر فضای آموزشی باشند طبق قانون. اینها می آمدند بعضی وقت ها 198 واحد تحویل می دادند؛ می گفتند زیر 200 واحد است. اینها دیگر قانون جلوی این کارها را گرفته و در منطقه 22 هم...
سؤال: الآن این قانون است؟
آقای خان محمدی: بله، ماده 18 قانون شوراهاست.
سؤال: پس الآن تفاهم شما با وزارت راه و شهرسازی سر چیست؟
آقای خان محمدی: ما یک جاهایی مسکن مهرش ساخته شده، ما عقبیم از آن طرح های آموزشی که داریم، آن جا خودش تراکم جمعیت دارد، یک زمانی دو واحد مثلاً سه واحدش جمعیت داشت، الآن کل مجتمع رفته زیر بار. ما داریم هم برای این که این قانون توسط سازنده ها از مرحله اول محکم گرفته شود چون ما دستگاه متولی نیستیم، ما مدرسه ساز هستیم. وزارت راه متولی این کار است. او در این تفاهمنامه محکم سر این قضیه می ایستد، در جایی هم که...
سؤال: اصلاً نیازی به این تفاهمنامه بوده؟ یا اگر شما صرفاً...
آقای خان محمدی: چند بعد دارد. اولاً این که نتوانند این قانون را دور بزنند و 190 واحدی بسازند. اینها آن دقت ها را دارد و توجه داده می شود. وقتی یک دستوری داده می شود که این قدر پروژه و مسکن باید ساخته شود اول اولویت می رود روی مسکن بعد به موضوعات. ما می گوییم از ابتداء به ساکن این توجه شود. ما تفاهم که می کنیم می خواهیم این کانون توجه را افزایش دهیم. به خاطر افزایش کانون توجه است، ضمن این که در بعضی از نقاطی که این کار انجام شده بتوانیم به صورت مشارکتی از ظرفیتی که آن پیمانکاران وجود دارند در آن منطقه استفاده کنیم برای تکمیل کا